HISTORIJAT DINASTIJE HALIFA EMEVIJA I ABBASIJA DIO 19.

Priredio: Nijaz SALKIĆ

Uvod

Historija me jako zanimala još iz doba moga odrastanja i djetinjstva. Posebno zanimanje pokazujem za islamsku povijest od ranog početka, pa kroz srednji vijek i sve do današnjih dana. Cijela sadašnja situacija muslimana je u direktnoj vezi sa nastankom i funkcionisanjem islamske države i civilizacije. U nekoliko nastavaka, uz Allahovu pomoć ću podastrijeti osnivanje i trajanje dinastija Emevija i Abbasija.

DRUGI PERIOD

Prvi otsjek

Fatimovići

297-567 (909-1171)

Pri obaranju dinastije Umejevića glavnu su propagandu vršili Alijevići uz pomoć svoje stranke šiija i htjeli da halifom postane neko od njih. Ali kad Abasovići iskoristiše ovu propagandu u svoju korist, preuzevši hilafet od Umejevića, počeše progoniti sve potomke Aline. Alijevići bježahu od progona Abasovića u najudaljenije krajeve islamske države, pa ih se dosta sakupi u sjevernoj Africi. 

 Te godine 297 (909) osnova Ubejdullah El-Mehdi novu državu i napravi novi grad Mehdijju u blizini Kajrevana. Država se prozva fatimovićkom, jer je osnivač nove države bio potomak hazreti Fatime, kćeri Muhammedove, a.s. Ova nova država pod upravom Fatimovića, koji se odmah proglasiše halifama, malo pomalo zavlada istočnim dijelm sjeverne Afrike, gdje su vladali samostalno Aglebije i zapadnim dijelom sjeverne Afrike, gdje su vladale Idrisije. Tako Fatimovići uz pomoć starosjedioca sjeverne Afrike Berbera, koji su bili primili Islam, zagospoduju čitavom sjevernom Afrikom. Kad u četvrtom stoljeću Bujevići, koji bijahu šiije, preuzeše čitavu vlast u Abasovića državi, osnažiše se i Fatimovići i poslije pada Ihšidija, koji samostalno upravljahu Egiptom, treći fatimovićki halifa El-Muiz posla svoga znamenitog vojskovođu Dževhera koji osvoji Egipat 358 (969) i osnova novi grad Kairo. Poslije se preseli fatimovićki halifa El-Muiz u Kairo koji posta rezidencijom fatimovićkih halifa.

 Fatimovići zavedu u svojoj državi šiijski mezheb, a imali su namjeru, da osvoje državu Abasovića, jer su Bujevići, koji su tada vodili glavnu riječ u Bagdadu, njih potpomagali. Ali kada u polovici petog stoljeća Seldžuci zavladaju državom Abasovića, potisnu uticaj šiija uvodeći sunijski mezheb, te Fatimovići izgubiše nadu, da će doći do Bagdada.

U početku državne samostalnosti Fatimovića bijahu Berberi najbolji pomagači njihovi i njihovom pomoći oni dođoše do vlasti u sjevernoj Africi. Kada neke fatimovićke halife u Egiptu nakupuju mnogo turskog roblja (memalik) i od njih ustroje svoju gardu, nastade rivalstvo između njih i Berbera koje postepeno dovode do slabljenja države.

Fatimovići su u početku svoje vladavine u Egiptu bili osvojili Palestinu i neki dio Sirije, ali radi smutnje i nereda u njihovoj državi ove pokrajine budu oduzete od njih. Za vrijeme krstaških ratova ne mogoše Fatimovići obraniti Egipta, i krstaši nekoliko puta provaljivahu u njihove krajeve.

Kada posta halifom u Kairu El-Adid 555-567 (1160-1171) koji bijaše slabić, nasta razdor između njegovih vezira. Jedan od njih pozove Nuruddina Zenkiju, koji je bio seldžučki namjesnik u Siriji, a poslije se proglasi samostalnim. Nuruddin pošalje svoga vojskovođu Esududdina sa memaličkom vojskom, koji u Egiptu uspostavi red. Nakon ovoga fatimovićka država poče davati Nuruddinu Zenkiji trećinu svojih prihoda. U to vrijeme bijahu krstaški ratovi i Nuruddin Zenkija miješaše se u egipatske stvari i kada njegov vojskovođa Eseduddin umre, zamijeni ga u Egiptu njegov bratić Salahuddin Ejjubi. Kada halifa El-Adid umrije, proglasi se Salahuddin vladarom Egipta. 

Fatimovićkih halifa bilo je svega četrnaest i od toga broja trojica su bili u Mehddiji, a ostala jedanaestorica u Kairu. Neki od fatimovićkih halifa u Kairu bijahu zanešene šiije i u svojim postupcima udaljiše se od pravog učenja Islama. 

(Iz knjige "Istorija Islama" od Besima Korkuta, Sarajevo 1935. godine)

U slijedećem nastavku, inšaAllah: Ejubovići